΄Ανδρος – Το τέλος της (δημοτικής) αρχής και η αρχή του τέλους
Το ασυμβίβαστο των χωρίς χωροταξικό σχεδιασμό αιολικών εγκαταστάσεων με το καθεστώς προστασίας των περιοχών Νατούρα της Άνδρου και η καταστροφική και διχαστική αποδοχή τους από τη δημοτική αρχή.
Το παρόν γράφτηκε με αφορμή όλα όσα συμβαίνουν σχετικά με την επέλαση των βιομηχανικών ανεμογεννητριών στην Άνδρο και την απαράδεκτη ολιγωρία των τοπικών αρχών που αντίθετα με τα παρακάτω Κυκλαδονήσια δεν τάσσεται ξεκάθαρα και έμπρακτα κατά όλων των εγκαταστάσεων αλλά προκρίνει κάποιες και μάλιστα ενίοτε τις πλέον προβληματικές. Αντί να υπερασπίζεται το ευρύτερα νοούμενο δημόσιο συμφέρον, διχάζει έναντι τοπικών βραχυπρόθεσμων ανταλλαγμάτων ολίγων και των αποικιοκρατικού χαρακτήρα αντισταθμιστικών του ενάμισυ τοις εκατό (!). Με την (μικρο)πολιτική αυτή υποθηκεύεται το νησί ποικιλοτρόπως και για πάντα. Το τέλος της αρχής φέρνει την αρχή του τέλους. Επιπροσθέτως και με την έννοια της υπερίσχυσης της αρχής της έμμεσης και άδικης -γιατί δεν μειώνεται το διοξείδιο κατά τα υποσχόμενα- φορολογίας (τελών) έναντι όλων των άλλων αρχών.
Οι ανεμογεννήτριες βιομηχανικής κλίμακας ξεκίνησαν λοιπόν να τοποθετούνται στην Άνδρο. Με πρώτο έργο στη Μαραθιά στή βόρεια Άνδρο όπου η εταιρεία μεταξύ πολλών άλλων ισχυρίζεται πως η δική της χωροθέτηση είναι σωστή γιατί βρίσκεται εκτός προστατευόμενης περιοχής. Πριν σχολιάσουμε το παραπάνω, να επισημάνουμε πως η εναντίωσή μας και σε αυτή την τυχαία χωροθέτηση, συμβαδίζει και με τις ομόφωνες αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου Άνδρου και της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου για αναστολή εργασιών μέχρι να προκύψει χωροταξικός σχεδιασμός. Επανερχόμενοι στον προαναφερθέντα ισχυρισμό της εταιρείας, να πούμε πως ναι μεν τύποις βρίσκεται εκτός ορίων προστατευόμενης περιοχής, αλλά αν κοιτάξουμε τα δεδομένα θα δούμε πως στην πραγματικότητα οι ανεμογεννήτριες είναι περίπου ενάμισυ χιλιόμετρο από φωλιά του προστατευόμενου είδους Σπιζαετός, όπως αυτή καταγράφηκε από το πρόγραμμα Λάιφ της Άνδρου. Το ερώτημα που εύλογα προκύπτει είναι γιατί το πρόγραμμα δεν φρόντισε να επεκτείνει την προστατευόμενη περιοχή τουλάχιστον σε ακτίνα τριών χιλιομέτρων από το ενδιαίτημα του Σπιζαετού όπως προκύπτει από τη διεθνή βιβλιογραφία; Ακόμη: Γιατί η ζώνη προστασίας της βόρειας Άνδρου παρέμεινε παράκτια ενώ βρέθηκαν εκτός από την φωλιά του Σπιζαετού και πολλές φωλιές Μαυροπετρίτη, αρπακτικά των οποίων οι περιοχές τροφοληψίας σαφώς εκτείνονται στην ενδοχώρα, από ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα του οποίου το αντικείμενο ήταν η προστασία τους; Είναι τυχαία σύμπτωση το γεγονός ότι η επέκταση της ζώνης ειδικής προστασίας θα δημιουργούσε προβλήματα στην αδειοδοτική διαδικασία περίπου εξήντα βιομηχανικών ανεμογεννητριών; Ποιός ήταν ο ρόλος του Δήμου ως εταίρου του προγράμματος; Δεν είναι σκανδαλώδες να θέλουν και να προωθούν κάποιοι στο νησί καμιά εβδομηνταριά βιομηχανικές ανεμογεννήτριες στο βορρά και στο νότο, και μάλιστα τις πιο προβληματικά χωροθετημένες, διχάζοντας την κοινωνία;
Μετά από αυτή τη σύντομη αναφορά στο βορρά και κρατώντας τα ερωτήματα που ενδεικτικά διατυπώθηκαν στο μυαλό μας, ας πάμε στο Φραγκάκι, στη νότια ζώνη ειδικής προστασίας. Να δούμε γιατί και πως κινδυνεύει να καταστεί κυριολεκτικά και μεταφορικά ταιριαστός ο όρος “φραγκοφονιάδες”, φονιάδες προστατευόμενων αετών έναντι φράγκων…
Εδώ η λίστα των αναπάντητων ερωτημάτων εμπλουτίζεται και καθίσταται ακόμη επιτακτικότερη η απάντησή τους μια και το αιολικό που έχει πάρει άδεια, τη νομιμότητα της οποίας αμφισβητούμε με νέα προσφυγή στο ΣτΕ, βρίσκεται σε απόσταση περίπου πεντακόσια μέτρα, κυριολεκτικά πάνω από τη φωλιά του Σπιζαετού. Να μερικά ακόμη ενδεικτικά ερωτήματα:
Πως προέκυψαν οι χωροθετήσεις (και) στην Άνδρο πριν το εθνικό χωροταξικό; Πόσες και ποιές απόπειρες “νομιμοποίησης “ με εκ των υστέρων μελέτες έγιναν και ποιός τις παράγγειλε και ποιός τις πλήρωσε; Γιατί ο Δήμος δεν μας δίνει τις μελέτες αυτές που έχουμε επίσημα ζητήσει; Πως προέκυψε από το πρόγραμμα Λάιφ το μεν Ξηροκόμπι που απέχει 2,5 χιλιόμετρα από τη φωλιά να προτείνεται ως ζώνη Α (απόλυτης προστασίας) και το Φραγκάκι στο 0,5 χιλιόμετρο ζώνη Β , αφήνοντας “παράθυρο” για το επίμαχο αιολικό; Τι προτείνει και γιατί δεν εγκρίθηκε το διαχειριστικό πρόγραμμα που προέκυψε από το Λάιφ; Γιατί ακόμη επιμένουν κάποιοι να θέλουν διακαώς αυτή την εγκατάσταση ενώ προκύπτει πως η αποδοχή της άνοιξε το δρόμο και για το άλλο στη Ράχη και για όλο το νησί; Ποιός και πότε διάνοιξε το δρόμο που παρουσιάζει η εταιρεία ως υφιστάμενη οδοποιία; Πως είναι δυνατόν να πληρώνουμε ως φορολογούμενοι προγράμματα και να μην παράγουν αποτελέσματα; Τι θα γίνει στην περιοχή και αλλού όταν μάθουν οι πολλοί ιδιοκτήτες πως απαξιώθηκαν οριστικά οι περιουσίες τους για το εφήμερο όφελος ολίγων; Ποιός δικαιούται να ακυρώσει τις εναλλακτικές προοπτικές -πεζοπορικός τουρισμός, αγροτουρισμός, μελισσοκομία κλπ- και τα τοπία ενός από τους πλέον αξιόλογους τόπους στις Κυκλάδες; Αν και εφόσον γίνουν τα έργα θα αντιμετωπίσουμε πρόστιμα; Πόσα και ποιός θα τα πληρώσει; Τέλος (όχι φορολογικό αυτή τη φορά) ένα ερώτημα εντός της οικονομικής σφαίρας: Δεν κατανοούν οι εμπλεκόμενοι στον οικοδομικό κλάδο πως για κάθε κυβικό μπετόν ή εκσκαφών για αιολικά, χάνουν πολλαπλάσια και με πολύ μεγαλύτερη τιμή, από τις κατοικίες που δεν θα γίνουν ποτέ σε τεράστια ακτίνα γύρω από τις γιγάντιες ανεμογεννήτριες;
Ας δούμε λοιπόν πως φτάσαμε σε αυτό το απαράδεκτο καθεστώς για την ανατροπή του οποίου συνεχίζει να αγωνίζεται μεγάλο μέρος της κοινωνίας της Άνδρου. Εκτός από τους πανανδριακής εμβέλειας φορείς στην πρόσφατη προσφυγή κατά της άδειας εγκατάστασης συμμετέχει και ο Δήμος Άνδρου, κατόπιν υπερψήφισης της σχετικής απόφασης από την πλειοψηφούσα αντιπολίτευση. Η περίπτωση στο Φραγκάκι είναι τόσο κραυγαλέα που πρόσφατα οργανώθηκε συνέντευξη ελληνικού και ξενόγλωσσου τύπου για να δημοσιοποιηθούν τα πραγματικά δεδομένα που ανατρέπουν τη “νομιμότητα” που επικαλείται η εταιρεία και μερικοί εδώ στο νησί. Όποιος την παρακολούθησε (και μπορεί κανείς να το κάνει και διαδικτυακά) θα έβγαλε τα συμπεράσματά του σχετικά με τα παραπάνω ερωτήματα και για πολλά ακόμη. Επίσης θα πήρε μια ιδέα του γκρίζου ιστορικού στην Άνδρο και θα μπόρεσε να το αντιπαραβάλει με την Ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Τέτοιες χωροθετήσεις είναι αδιανόητες αλλού. Είναι πράγματι θλιβερό το γεγονός ότι ο Δήμαρχος όχι μόνο δεν παρέστη στη συνέντευξη αυτή, όχι μόνο δεν έδειξε ενδιαφέρον ώστε να μάθει τα τόσα και πολύ ενδιαφέροντα γύρω από τις παραλείψεις και τις στρεβλώσεις των μελετών πάνω στις οποίες βασίστηκε η απαράδεκτη αυτή αδειοδότηση ώστε να τα χρησιμοποιήσει και να αποστομώσει την κεντρική διοίκηση πετυχαίνοντας την αναστολή εργασιών για όλα τα έργα, όχι μόνο δεν ενδιαφέρθηκε για το σύνολο των νομικών ενεργειών που βρίσκονται σε εξέλιξη, όχι μόνο δεν έδειξε τον παραμικρό σεβασμό και εκτίμηση στο έργο κάποιων πολιτών που έχουν αφιερώσει χρόνια αφιλοκερδών προσπαθειών για την υπεράσπιση του δημοσίου συμφέροντος της Άνδρου, όχι μόνο δε θέλησε να μπει μπροστά ο Δήμος στη νέα προσφυγή λέγοντας πως δεν διαθέτει χρήματα αλλά δεν ήθελε και να τη συνυπογράψει όταν αποφάσισαν να τη την αναθέσουν και να τη χρηματοδοτήσουν οι φορείς, αλλά επιπλέον επέλεξε να δυναμιτίσει την όλη προσπάθεια ανακοινώνοντας την αποχώρησή του από την Επιτροπή Αγώνα χαρακτηρίζοντάς την απαξιωτικά: επιτροπή ακτιβιστών. Γύρισε λοιπόν την πλάτη στους πολίτες που τιμούν την ιδιότητα αυτή του Πολίτη, προϋπόθεση της δημοκρατίας, και απαξίωσε τις αρχές του θεσμού που θα έπρεπε να υπηρετεί. Τις αρχές της υπεράσπισης του ευρύτερα εννοούμενου δημοσίου συμφέροντος, ευρύτερου γεωγραφικά-καθώς η Άνδρος είναι μία και όχι μια μπακαλίστικη συνάθροιση τοπικιστικών μικροσυμφερόντων, ευρύτερου κοινωνικά- καθώς η Άνδρος εκπροσωπείται και από τους ανδριώτες της διασποράς και από όλους όσους ενδιαφέρονται για το νησί και συνδέονται μαζί του με δεσμούς ιδιοκτησίας και όχι μόνο, ευρύτερου ιστορικά-γιατί αποτελεί τεράστια ευθύνη στις προηγούμενες και τις επόμενες γενιές η διατήρηση της πολλών χιλιετιών πολιτισμικής της ταυτότητας. Ακόμη τις αρχές της εξασφάλισης της Νομιμότητας με κεφαλαίο σε αντιδιαστολή με τη “νομιμότητα” των κεφαλαίων.
Αν λοιπόν οι παραπάνω αρχές και η τεράστια ευθύνη υπεράσπισης της κυκλαδικής ταυτότητας κρίνονται υποδεέστερες ευτελών υλικών αντισταθμισμάτων, τότε το λειτούργημα του δημάρχου ευτελίζεται σε κάτι άλλο, σε κάποιον που μοιράζει ξένα κόλλυβα. Ξένα γιατί είναι οι επιδοτήσεις που πληρώνουμε όλοι μας θέλοντας και μη (δις ετησίως από τους λογαριασμούς μας, πρόκειται για ένα ενεργειακό μνημόνιο) και κόλλυβα γιατί κηδεύεται το νησί. Μαζί με όλα τα άλλα οι διχαστικές αυτές επιλογές που κρύβονται πίσω από το “δε μπορούμε να λέμε όχι σε όλα” κλωτσάνε μια πρώτη και μοναδική ευκαιρία συνειδητοποίησης της κοινωνικής μας ταυτότητας ως κατοίκων Άνδρου κι όχι της τάδε ή της δείνα περιοχής, που προσφέρει η εξωτερική απειλή. Αν το ναι σε κάποια σημαίνει ναι στο Φραγκάκι που είναι η πιο απαράδεκτη χωροθέτηση, τότε μετατρέπεται σε ναι σε όλα, σε τόσα τέλος πάντων που να χαντακώσουν για πάντα τις πολλές και ποικίλες δυνατότητες εξέλιξης της Άνδρου. Με την τακτική της επί μέρους αντιμετώπισης, έρχεται η σαλαμοποίηση, το ένα θα φέρει το άλλο, όπως το Φραγκάκι θα φέρνει και τη Ράχη πάνω από τον Όρμο, τα άλλα στο Βορρά θα φέρουν εκείνα πάνω από το Μπατσί και το Γαύριο. Το νησί αντιμετωπίζει μια πρωτοφανή εισβολή. Μήπως αξίζει να αναλογιστούμε τι ακριβώς γιορτάζουμε την 28η Οκτωβρίου; Είναι κρίμα αντί να επιδιώκει κανείς τη διεύρυνση των οριζόντων και τη μόρφωση των συμπολιτών του να προτιμάει απλά να τους εξευμενίζει με εφήμερα υλικά ανταλλάγματα, καταστρέφοντας τους ορίζοντές τους κυριολεκτικά και μεταφορικά. Στην υπόθεση αυτή ευθύνες έχουν πολλοί, πρώην και νυν. Υπάρχουν οι συχωρεμένοι οι μετανοήσαντες και οι αμετανόητοι. Οι τελευταίοι όμως είναι ασυγχώρητοι. Ασυγχώρητοι για τον πρόσθετο ακόμη λόγο της αμαύρωσης της μνήμης κάποιων συχωρεμένων που δεν νομίζω να οραματίζονταν τέτοιες τερατώδεις μηχανές (140 μέτρα!) μέσα στη ζώνη ειδικής προστασίας που θα υποθηκεύσουν το μέλλον του τόπου τους και μαζί της υστεροφημίας τους.
Πρόσφατα μια εταιρεία προσέφερε σε κάποιους θιγόμενους κι ένα φορτίο μπαμπακόπιτα (άλλο υποπροϊόν επιδοτήσεων) ή κατά άλλες πληροφορίες πίτουρα. Μας περάσανε για μπαμπακοπίτουρες από όσο φαίνεται. Αντί επιχειρήματα και διάλογο ζωοτροφές λοιπόν. Εύχομαι να μην παραλείψουν να μεριμνήσουν και για το εν Άνδρω ψιττακοτροφείο που τόσο συστηματικά αναπαράγει τις απόψεις τους. Αν οι άνθρωποι βλέπουν και ζητάνε τόσο λίγα , εφήμερα και ευτελή, ο Δήμαρχος και οι δημοτικοί ή τοπικοί σύμβουλοι έχουν υποχρέωση να τους βοηθήσουν να δουν τη μεγαλύτερη εικόνα και να γίνουν πολίτες. Ως πολίτης θλίβομαι βαθιά που θεσμικοί άρχοντες πολιτών αρκούνται στο να μοιράζουν χάντρες στους ιθαγενείς, σε ρόλο κακού γονιού που δίνει ζαχαρωτά, για να μην πούμε αρχι- μπαμπακοπίτουρα. Ακόμη δε βαθύτερα που οι υπηρετούμενες αρχές υποβιβάζονται στα-κατά το κοινώς λεγόμενο-υποκοριστικά τους. Και μην αναρωτηθείτε για ποιόν χτυπάνε οι καμπάνες, που λέει και το ποίημα του Ντον του 1624, οι καμπάνες χτυπάνε για σένα, αλλά και για μένα, και για όλους που συναποτελούμε την ανθρωπότητα και έχουμε κοινωνική ευθύνη. Εντελώς συμβολικά ο δεύτερος τίτλος του προαναφερθέντος ποιήματος είναι: Κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί, απομονωμένος δηλαδή από τους άλλους.
Αλέξανδρος Μαβής
Πολίτης της Άνδρου
